Op 18 januari 2024 heb ik een lezing gegeven op het Fioretti College in Veghel. In het kader van een studiedag over de basisvaardigheden. Het Fioretti college is een school voor vmbo kader en basis en voor mavo en ze hebben een praktijkschool. Totaal zo’n 1400 leerlingen en ca. 160 leraren. 

Ter voorbereiding van mijn lezing heb ik een gesprek gehad met locatiedirecteur Ingrid Vogels en teamleider Nikky van Eijk. De kern van mijn presentatie heb ik verwerkt in een uitgebreid artikel: School: van noodzakelijk kwaad naar een sociale plek waar je wil zijn.

Fioretti heeft het predicaat Excellent voor hun ondersteuningsstructuur voor leerlingen en ze hebben prachtige faciliteiten voor de praktijkvakken en sport. De school valt onder hetzelfde bestuur als het Zwijsen College, een school voor havo en vwo. In Veghel zijn alle stromen van voortgezet onderwijs beschikbaar voor de eigen inwoners en de regio.

Op woensdag 17 januari werd ik ontvangen door Bas Mijland, docent Nederlands en werd ik rondgeleid door Isa (mavo, klas 4) en Julian (mavo/kader, klas 1). 

Bas Mijland nodigde mij nog uit om zijn les te bezoeken. Hij ging het hebben over de kloof tussen rijk en arm in een vmbo basis klas. Bij de praktijklokalen sprak ik docenten die met veel enthousiasme vertelden over hun werk. Op mijn vraag of ze voldoende apparatuur hadden werd volmondig ‘ja’ geantwoord. Dat merkte ik ook al in een gesprek met Ingrid Vogels. Bij de overgang van haar vorige school naar Fioretti was ze onmiddellijk onder de indruk van de omvang van het schoolgebouw en de faciliteiten. BWI (Bouwen, Wonen, Interieur) beschikt over een pas aangeschafte machine om computergestuurd houtpanelen te maken. De nieuwe zaagmachine moet met twee handen bediend moet worden om ongelukken te voorkomen. Bij PIE (Produceren, Installeren, Energie) worden mooie figuren gelast. Eerst een aantal opdrachten om technieken aan te leren, maar daarna kunnen leerlingen zelf bepalen wat ze gaan maken. Volop ruimte voor eigen creativiteit. Ik vroeg of leerlingen de tijd kunnen verliezen als ze bezig zijn. Kunnen ze in een flow raken als ze aan een opdracht werken? Dan kan zeker vanaf klas 3 als ze praktijkblokken hebben van 6 uur. Tegenover Fioretti staat het Koning Willem 1 College, een ROC met 246 opleidingen. Fioretti heeft goede contacten met de overburen. Bij de uitwerking van sommige projecten worden leerlingen naar de overkant gestuurd voor ondersteuning. 

Mijn beide rondleiders waren nog niet eerder in alle praktijkruimten geweest. Isa zit op de mavo en heeft geen praktijkvakken. Dat gaat veranderen. Ook op de mavo kunnen leerlingen binnenkort een keuze maken voor een aantal praktijklessen. Isa had graag veel meer tekenles willen hebben. Haar vervolgopleiding wordt mbo Kunstacademie. Toen we bij een aantal leslokalen kwamen van de zaakvakken stonden de tafels en stoelen keurig in een busopstelling. Isa vertelde dat ze vaak meer aandacht had voor de landkaart aan de muur dan voor de pratende docent. Had je het graag anders gezien, vroeg ik aan Isa. ‘Ja, lessen waarbij de leerling actiever bezig is in plaats van onderuit gezakt luisteren naar een leraar.’ In mijn presentatie noemde ik één van de onderwijstrends van het WEF (World Economic Forum): active learning. Mijn andere rondleider wist al precies wat hij wilde. M&T (Mobiliteit & Transport). Zijn opa was vrachtwagenchauffeur, zijn vader, broer en een aantal ooms zijn het. Dat wil Julian ook. Dat betekent dat vmbo kader voor hem het meest geschikt is. Halverwege de rondleiding kwamen we Bas Mijland weer tegen. Helaas heb ik zijn les gemist. Hij had een zeer geanimeerd gesprek met zijn leerlingen over de kloof tussen arm en rijk. 

Mijn presentatie

In mijn presentatie heb ik een schets gegeven van maatschappelijke ontwikkelingen die het onderwijs dwingen om te veranderen. Veel kleine vernieuwingen in het onderwijs lopen echter vast op de soliditeit van het bestaande onderwijssysteem met veel voorschriften en verplichtingen. Dat bleek ook in het gesprek dat ik had met een groep docenten die zich bezighield met de eisen van basisvaardigheden Nederlands. Vanaf klas 3 staat het programma al helemaal in het teken van het examen. Dat belemmert de vernieuwing enorm. De kern van mijn verhaal was een pleidooi voor Ontwikkelingsgericht Onderwijs. Het traditionele onderwijs is geconstrueerd voor dienstbaarheid aan de economie. In het Ontwikkelingsgericht Onderwijs staat de ontwikkeling van ieder individuele jongere centraal. Het door anderen vastgestelde curriculum wordt vervangen door leervragen van leerlingen zelf. Dit sluit aan bij de groeiende vraag naar meer autonomie voor leerlingen en noodzakelijke verbreding van het aanbod. Leerlingen hoeven daardoor niet meer van dezelfde leeftijd een klas te vormen. Het leerstofjaarklassensysteem kan overboord. Groepen met leeftijden door elkaar hebben een vaste coach die de leerlingen begeleidt bij de uitwerking van de eigen leervragen. De coach brengt in zijn begeleiding kennis en andere perspectieven in en houdt in de gaten dat de kerndoelen van de overheid een plek krijgen. Naast de eigen leervragen zijn er workshops samengesteld door samenwerkende leraren rondom belangrijke maatschappelijke thema’s en levensvragen. Van de industriële organisatie van het traditionele onderwijs naar een flexibele organisatie van het Ontwikkelingsgerichte Onderwijs. Het idee van Ontwikkelingsgericht Onderwijs past goed bij de missie van de school:

Ik hoop dat het Fioretti College het Ontwikkelingsgericht Onderwijs verder gaat verkennen.

Podcast

De vorige school van Ingrid Vogels was in Nuenen. Ik vertelde haar dat ze daar een mooie podcast hebben met leerlingen: Hoezo Da? Een leerling heeft de podcast bedacht als een moderne versie van de schoolkrant. De presentatie is in handen van de 22-jarige cabaretier uit Eindhoven Kai Bodewitz. Hij weet de leerlingen goed aan de praat te krijgen. Hij zegt over de podcast: ‘De podcast is niet alleen voor leerlingen en leraren van het Nuenens College interessant. Met het luisteren van de podcast leer je echt wat er in de hoofden van de leerlingen omgaat.’ Er zijn ongelooflijk veel podcasts tegenwoordig, maar nog niet zoveel met leerlingen. Fioretti is ook net begonnen met een podcast: Fioretti College on air! Het begin is er. Ik hoop dat ook in Veghel veel leerlingen aan het woord komen.